ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC), çevrim içi alışverişte kişisel verilerin sadece reklamlar için değil, fiyatları belirlemek için de kullanıldığını ortaya koyan yeni bir rapor yayımladı. Bu uygulama, “gözetim fiyatlandırması” olarak adlandırılıyor ve kullanıcılara, aynı ürün için farklı fiyatlar gösterilmesine yol açıyor.
Gözetim Fiyatlandırması Nedir?
Gözetim fiyatlandırması, kullanıcıların tarayıcı geçmişi, konum bilgileri ve hatta fare hareketleri gibi kişisel verilerini analiz ederek, aynı ürün için farklı fiyatlar sunan bir uygulama olarak tanımlanıyor. FTC’ye göre, perakendeciler bu tür fiyatlandırma yöntemlerini kullanarak, fiyatları algoritmalarla hedefleyip ayarlıyor. Bu durum, ürünlerin fiyatlarının sabit olmaktan çıkarak, tüketicinin özelliklerine göre değişken bir hal almasını sağlıyor.
Aynı Ürün, Farklı Müşteri, Farklı Fiyat
FTC raporu, aynı ürünü satan bir perakendecinin, farklı kullanıcılar için farklı fiyatlar belirlediğini gösteriyor. Tüketici verileri, davranışlar, tercihler, konum, alışveriş zamanı gibi faktörlere dayanarak, ürünlerin fiyatları değişebiliyor. Örneğin, yeni ebeveynler için bebek termometreleri daha pahalı bir şekilde sunulabilir. Kozmetik firmaları ise, cilt tipi ve tonu gibi verilerle, farklı promosyonlar sunarak fiyatları manipüle edebilir.
Fiyatlandırma Algoritmalarının Etkisi
FTC’ye göre, perakendeciler, aracı firmalar ile çalışarak fiyatları algoritmalarla ayarlıyor ve hedefliyor. Bu, fiyatların ve promosyonların, tüketicilere özel olarak şekillendirilmesine neden oluyor. Bu uygulamanın yaygınlaşması, tüketici davranışlarını ve rekabeti temelden değiştirebilir.
Tüketici Hakları ve Kamuoyu Görüşleri
Eski FTC Başkanı Lina M. Khan, bu konuda yaptığı açıklamada, “Amerikalılar, ödedikleri fiyatları belirlemek için özel verilerinin nasıl kullanıldığını öğrenmeyi hak ediyorlar. Firmaların aynı mal ya da hizmet için farklı kişilerden farklı fiyatlar talep edip etmediklerini anlamalılar,” dedi.
FTC, gözetim fiyatlandırması hakkında halktan ve iş dünyasından yorumlar almayı sürdürüyor. Kamuoyu görüşleri, 17 Nisan’a kadar toplanacak.
VPN Kullanımıyla Ucuz Fiyatlar
Bu tür fiyatlandırma yöntemleri, yeni değil. Örneğin, seyahat blog yazarları, kullanıcıların uluslararası uçuşlarda daha ucuz fiyatlar bulabilmek için VPN kullanarak konumlarını düşük gelirli ülkelere ayarlamalarını tavsiye ediyor. Yale Üniversitesi ekonomi profesörü Jidong Zhou, bu tür fiyatlandırmanın bazı durumlarda fiyatları düşürebileceğini ancak büyük şirketlerin veriler üzerinde tekelleşmesi durumunda adaletsiz fiyatlandırmaların ortaya çıkabileceğini belirtiyor.
