Tarım ve Orman Bakanlığının uyguladığı sözleşmeli üretim modelinde, üretici ve alıcı arasında yaşanan anlaşmazlıklar, arabuluculuk sistemiyle daha hızlı ve etkili bir şekilde çözülüyor. Bu yaklaşım, tarımsal üretim süreçlerinde taraflar arasında daha sağlıklı bir iletişim kurulmasını ve uyuşmazlıkların çözümünü kolaylaştırıyor.
Sözleşmeli Üretim Nedir?
Sözleşmeli üretim, üretici ve alıcı arasında karşılıklı menfaat esaslarına dayalı olarak yapılan yazılı bir sözleşme ile tarımsal üretimin yürütülmesidir. Bu modelde taraflar, isteklerine ve ihtiyaçlarına göre sözleşme şartlarını belirleyebilir. Sözleşmeli üretim, arz güvenliğini sağlama ve tarımsal üretimin iç ve dış talebe uygun şekilde düzenlenmesi gibi önemli amaçlara hizmet eder.
Bakanlık, sözleşmeli üretimin uygulanabileceği ürünleri belirleyerek, tek ve çok yıllık bitkisel ürünler, meyve türleri ve hayvansal ürünler gibi pek çok tarımsal mamulü kapsama alır. Ayrıca, Bakanlıkça belirlenen ürün grupları da sözleşmeli olarak üretilebilir.
Tarımsal Üretim Sözleşmelerinin Hazırlanması
Taraflar, tarımsal üretim sözleşmesini, Bakanlık tarafından belirlenen ve internet sitesinden yayımlanan tip sözleşme örneklerine uygun olarak hazırlar. Sözleşmenin içeriği, ürünün teslimi, fiyatı, üretim koşulları ve fiyat güncelleme yöntemleri gibi önemli hususları kapsar. Taraflar sözleşme içeriğinde değişiklik yaparsa, bu durumda sözleşmeli üretime dair destekleme ödemelerinden faydalanamazlar.
Sözleşmelerde ayrıca, üretim miktarı, teslimat ve ödeme koşulları, mücbir sebepler gibi konulara yer verilir. Bu düzenlemeler, taraflar arasında anlaşmazlıkların önlenmesine yardımcı olur.
Sözleşmenin Feshi
Sözleşme, taraflar arasında karşılıklı anlaşarak feshedilebilir. Fesih durumunda, taraflar 15 iş günü içinde il veya ilçe tarım müdürlüklerine durumu bildirmek zorundadır. Ancak, sözleşme kapsamındaki ürünün alımından veya satımından vazgeçen taraflar için ceza uygulanır. Ceza, sözleşmedeki bedelin yüzde 20 ile yüzde 50’si arasında belirlenir.
Arabuluculuğun Avantajları
Arabuluculuk, tarafların sorunlarını kendi aralarında çözmelerine olanak tanır. Taraflar, anlaşmazlıkları çözmek için arabuluculuk sürecine başvurur ve bu süreçte herhangi bir gerekçe sunmadan süreci sonlandırma hakkına sahiptir. Arabuluculuk, mahkeme sürecine göre çok daha hızlı sonuç almayı sağlar ve tarafların masraflarını önemli ölçüde düşürür. Ayrıca, arabuluculuk görüşmelerinde ileri sürülen teklif ve öneriler, dava açılması durumunda delil olarak kullanılamaz.
Arabuluculuğa Başvuru ve Süreç
Arabuluculuğa başvurmak için dilekçe ile başvurulabilir ya da “UYAP Vatandaş Portal” üzerinden e-Devlet şifresiyle online başvuru yapılabilir. Başvurulan arabulucu, taraflar arasında anlaşmazlıkları çözmeye çalışırken, üçüncü kişilerin görüşmeleri engellemesi ya da süreci değiştirmesi söz konusu değildir.
Sözleşmeli Tarım Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Rehberi
Bakanlık, tarımsal üretim sözleşmelerinden kaynaklanan anlaşmazlıkların çözümü konusunda rehberlik sağlamak amacıyla, “Sözleşmeli Tarım Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Rehberi”ni yayımlamıştır. Bu rehber, arabuluculuk süreci hakkında detaylı bilgi sunmakta ve üreticilerin bu süreçten nasıl faydalanabileceğini açıklamaktadır.
