Kahramanmaraş merkezli depremler, Türkiye’deki yapıların dayanıklılığı konusunda önemli bir dönüm noktası oldu. “Asrın felaketi” olarak nitelendirilen bu depremler, konutlarda kullanılan beton ve demir gibi malzemelerin kalitesizliğini ve yanlış mühendislik uygulamalarının büyük kayıplara yol açabileceğini bir kez daha gözler önüne serdi. Uzmanlar, bu felaketlerin ardından alternatif inşaat malzemeleri olan çelik ve ahşap gibi ürünlere olan ilginin arttığını belirtiyor.
Betonun Zararları ve Çeliğin Avantajları
Beton, kısa ömrü, karbon salımı, geri dönüştürülememesi ve deprem anındaki zayıflığı gibi sebeplerle eleştirilen bir malzeme. Uzmanlar, deprem güvenliği sağlamak için çelik ve ahşap gibi daha sürdürülebilir malzemelerin ön plana çıkması gerektiğini vurguluyor. Bu bağlamda, Türk Yapısal Çelik Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Melih Şimşek, çelik yapıların deprem güvenliği açısından geleneksel yapılara göre 7-10 kat daha dayanıklı olduğunu ifade etti.
Şimşek, çelik yapıların avantajlarını şöyle sıraladı:
- Hafif ve dayanıklı: Çelik yapılar, geleneksel binalara göre çok daha hafif ve esnek olduğu için deprem sırasında daha az hasar alır.
- Hızlı inşa edilme: Çelik yapılar, geleneksel yapılara göre %50 daha hızlı tamamlanır, bu da kentsel dönüşüm süreçlerinde önemli bir avantaj sağlar.
- Enerji verimliliği: Çelik yapılar, enerji tasarruflu binalar inşa etmek için daha uygun bir temel sunar.
Çelik Yapıların Güvenilirliği: Kahramanmaraş Depremlerinde Çelik Binalar Hasar Görmedi
Kahramanmaraş merkezli depremlerde, bölgedeki çelik binalar hiçbir hasar almadı. Bu durum, çelik yapıların deprem karşısındaki dayanıklılığını bir kez daha kanıtlamış oldu. Şimşek, çelik yapıların, endüstriyel üretim ile %100 denetim altında üretildiği için insan hatalarına karşı daha güvenilir olduğunu belirtti.
Çelik Yapıların Türkiye’deki Yaygınlığı ve Potansiyel
Türkiye’de çelik yapıların toplam binalar içindeki oranı yalnızca %1,5. Bu oran, bazı gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında oldukça düşük. Örneğin, ABD ve İngiltere’de konutların %50’si, Almanya ve Fransa’da %30’u, İran’da ise %50’sinden fazlası çelik taşıyıcı sistemle inşa ediliyor.
Şimşek, Türkiye’nin çelik üretim kapasitesinin çok yüksek olduğunu ve yıllık 300 bin konut üretme kapasitesine sahip olduklarını belirtti. Türkiye, 50 milyon tonluk çelik üretimi ve yeterli eleman kapasitesiyle üç yılda 1 milyon çelik konut inşa edebilecek altyapıya sahip. Ancak, çelik yapıların konut inşasında yaygınlaşması için kamunun teşvik edici paketler sunması gerektiği ifade ediliyor.
Çelik Yapıların Maliyeti ve Ekonomik Avantajları
Çelik yapıların pahalı olduğu yönündeki algı, uzmanlar tarafından reddediliyor. Şimşek, çelik yapıların ekonomikolduğunu ve genellikle maliyetlerin kağıt üzerinde benzer görünse de, zamandan ve alan tasarruflarından dolayı daha ekonomik hale geldiğini belirtti. Ayrıca, çelik yapıların uzun ömrü ve geri dönüştürülebilme özellikleri, onları daha sürdürülebilir ve çevre dostu hale getiriyor.
Kentsel Dönüşümde Çelik ve Ahşap Yapılara Artan İlgi
Kentsel Dönüşüm ve Şehircilik Vakfı (KENTSEV) Başkanı Haldun Ersen, deprem sonrası çelik ve ahşap gibi alternatif malzemelere olan ilginin arttığını ancak henüz istenilen seviyeye gelinmediğini belirtti. Ersen, çelik yapıların hızlı üretim süresi ve geri dönüştürülebilir özellikleri ile betona karşı avantaj sağladığını ifade etti.
Ersen, şunları söyledi:
- Çelik konstrüksiyonla yapılan projelerde gözle görülür bir artış olsa da, Türkiye’deki inşaat mühendisliği ve akademik altyapı henüz yeterli seviyeye ulaşmadı.
- Beton ile yapılan bir apartman 1,5 yılda tamamlanırken, çelik yapı ile aynı bina 6 ayda tamamlanabiliyor.
Dirençli Kentler İçin Alternatif Malzemelere Yönelmek Gerekli
Helmann Holding Yönetim Kurulu Başkanı Selman Özgün, Türkiye’de yaklaşık 6 milyon konutun dönüştürülmesi gerektiğini vurguladı. Özgün, dirençli kentler oluşturmak için betona alternatif malzemeler kullanımının önemine dikkat çekti. Betonarme yapıların ömrünün genellikle 60 yıl olduğunu belirten Özgün, betonun geri dönüştürülemezliği ve deprem gerçeği ile ilgili sorunları nedeniyle çelik, taş ve ahşap yapıların önceliklendirilmesi gerektiğini ifade etti.
