Ukrayna, 1 Ocak 2025 itibarıyla Rus gazının Avrupa’ya sevkiyatını durdurma kararı aldı. Bu durum, Türkiye’ninAvrupa’ya gaz tedarik rolünü daha kritik hale getirdi. Ukrayna’nın bu adımı, enerji stratejisini yeniden şekillendiren bir dönüm noktasını işaret ederken, Türkiye’nin TürkAkım ve diğer boru hattı projeleri, Avrupa için önemli bir gaz tedarik kaynağı olma yolunda hızla öne çıkıyor.
Rus Gazı ve Avrupa’nın Değişen Enerji Dinamikleri
Rusya, 2022 yılı itibarıyla Avrupa Birliği (AB) pazarındaki gaz payını %40‘a kadar çıkarmıştı. Ancak Rusya-Ukrayna savaşı ve sonrasındaki yaptırımlar, Rus gazı tedarikinin büyük ölçüde azalmasına neden oldu. 2023’te, AB’ye gelen Rus gazının miktarı, savaş öncesine kıyasla ciddi şekilde düştü. 2022 yılında 201,7 milyar metreküpe kadar ulaşan sevkiyat, 2023’te sadece 35 milyar metreküpe kadar geriledi. Bu değişimin en belirgin nedeni, büyük boru hatlarının kapanması ve Rusya’nın sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tedarikçileri ile olan ilişkilerinin değişmesiydi.
Türkiye’nin Kritik Konumu: TürkAkım Boru Hattı
Türkiye, 2020 yılından itibaren devreye giren TürkAkım boru hattı aracılığıyla Rusya’dan Avrupa’ya gaz tedarikini önemli ölçüde artırdı. TürkAkım, her biri yıllık 15,75 milyar metreküp kapasiteli iki hattan oluşuyor ve bugüne kadar Türkiye’ye 40 milyar metreküp, Avrupa’ya ise 53 milyar metreküpten fazla gaz tedarik etti. Rus yetkililer, TürkAkım üzerinden 63 milyar metreküpe kadar gaz sevk edilebileceğini belirtiyor. Ukrayna’nın gaz sevkiyatını durdurması, Türkiye’nin bu boru hattı üzerinden Avrupa’ya gaz sevkiyatının artmasını sağlayabilir.
Türkiye’nin Yeni Enerji Tedarik Merkezi Olma Yolunda
Erste Investment Petrol ve Gaz Analisti Tamas Pletser, Ukrayna’nın adımının, Rusya’yı, Türk pazarına daha fazla gaz satmaya yönlendirdiğini ve Türk piyasasının daha da önemli bir enerji çıkış noktası haline geldiğini belirtti. Türkiye’nin Güney ve Doğu Avrupa‘ya gaz tedarikinde kritik bir rol oynayacağı ve Azerbaycan, Türkmenistan gibi gaz kaynaklarından gelen boru hatlarına ev sahipliği yapmasıyla önemli bir konumda bulunduğunu vurguladı.
Avrupa’nın Gaz Açığını Kapatma Zorluğu
Japonya Enerji Ekonomisi Enstitüsü Kıdemli Ekonomisti Akira Yanagisawa, Ukrayna üzerinden her yıl 45 milyar metreküpe kadar gaz sevk edildiğini hatırlatarak, sevkiyatın durmasının ardından Avrupa’nın bu boşluğu LNG ithalatıveya TürkAkım gibi boru hatlarıyla telafi etmek zorunda kalacağını ifade etti. Bu durumda Türkiye, Rusya’dan Avrupa’ya yapılan boru hattı sevkiyatını artırarak önemli bir rol üstlenecek.
Türkiye’nin LNG ve Boru Hattı Kapasitesi
Türkiye, son yıllarda yaptığı yatırımlarla LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) tedarik kapasitesini de artırmıştır. Türkiye’nin, Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) aracılığıyla LNG tedarik anlaşmaları, Türkiye’nin enerji merkezi olmahedefini pekiştirmiştir. BOTAŞ’ın imzaladığı anlaşmalarla, 2024’te yaklaşık 100 milyar metreküp LNG tedariki bekleniyor.
Ayrıca, Türkiye’nin Rusya, Azerbaycan, İran gibi ülkelerden gelen doğalgaz tedariki kapasitesi de oldukça geniştir. TürkAkım ve Mavi Akım boru hatları, Rusya’dan yıllık 47,5 milyar metreküpe kadar gaz alım kapasitesinesahipken, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) ve İran-Türkiye Boru Hattı da Türkiye’nin gaz tedarikinde önemli bir yer tutuyor.
